Het werk zit erop. Vandaag was mijn laatste werkdag. Morgenochtend stap ik in de trein op Berlin Hauptbahnhof, samen met Sergio. Aan het einde van de middag ben ik weer thuis in Leeuwarden. Dan zijn de vier weken helemaal afgerond. Zoals het hoort bij dit Berlijnse verhaal.

Hoewel mijn Praktikum nog één dag duurt – en dan de dag erna reis ik huiswaarts –, gaf ik vanmiddag mijn presentatie. Ik heb aan mijn GEB-collega’s verteld wat ik de afgelopen vier weken heb gedaan. En waar mijn artikel over gaat.

Het moest er toch een keer van komen, een Duitstalig blog. Op dit blog komt achtergrondinformatie te staan over mijn artikel en over mijn periode in Berlijn. Wat het verschil is met de Berlijnse notities? Die zijn een onderdeel van mijn persoonlijke blog, terwijl het Duitse blog specifiek voor GEB is.

Vorige week arriveerde in Berlijn een nieuwe groep praktikanten. Twaalf jongens en meisjes uit Wales en Polen. Vandaag leerden zij de stad kennen door middel van een Stadtspiel, een stadspel. Sergio, zijn vriendin Anna en ik mochten ook meedoen aan het spel.

Het is vandaag de Holocaust Memorial Day. Maar daar heb ik weinig van gemerkt, vandaag. Sterker nog, dit is aan me voorbij gegaan. Behalve dan dat ik op internet de nodige nieuwsberichten hierover heb gelezen. Maar daar is het bij gebleven.

Mijn laatste zondag in Berlijn, in ieder geval tijdens deze stageperiode. Het was een dag van herdenken. En niet omdat dit mijn laatste stageweek wordt.

Haupstrasse 155 in Berlijn zal misschien niet bij iedereen een lichtje doen laten opgaan. Toch is deze plek in de Duitse hoofdstad een belangrijke plek geweest in de kunstwereld. Eind jaren zeventig woonde de Londense zanger David Bowie drie jaar lang op Haupstrasse 155. Het betekende een creatieve wederopstanding van de zanger met twee verschillende kleuren ogen. Onder meer zijn hit Heroes is ontstaan en opgenomen in Berlijn.

Toen ik kenbaar maakte dat ik naar Berlijn ging, kreeg ik de tip om vooral naar het Bonhoefferhaus te gaan. Het zal niet verbazingwekkend zijn dat deze aanbeveling kwam vanuit mijn theologische vriendenclub in Leeuwarden. Vandaag was het zover dat ik de tip verzilverde, en samen met Sergio naar de Marienberger Allee 43 trok.

Om meer informatie te krijgen over het pand Petersburger Strasse 92, ben ik vanmorgen naar de Bauaktenkammer van Bezirk Friedrichshain-Kreuzberg geweest. Niet in mijn eentje, ik was samen met GEB-medewerkster Marta. Onze chef Gunther had de afspraak gemaakt, met de betrokken Bauauktenkammer Herr Engel.

Eén van de meest opmerkelijke uitdrukkingen in het Duits is wel ‘Wir sehen uns’. Het betekent feitelijk: ‘Tot de volgende keer’. Deze uitdrukking komt ook vrijwel letterlijk terug in het Limburgs; ik herinner me dat in het boek Afslag Herberg De Troost deze afscheidsgroet ook regelmatig terugkomt, uiteraard in het Zuid-Nederlandse dialect.