Baron Von Münchhausen

Baron Von Münchhausen was een fantast, een verteller van onmogelijke verhalen. De afgelopen uren heb ik doorgebracht met het lezen van het gelijknamige boekje van Rudolf Erich Raspe, die de letterlijk fantastische legendes van de Duitse baron op papier zette. Mijn editie is een uit 2007 stammende herziene vertaling van de hand van Godfried Bomans – een goede vertaler, die Bomans, wat de verhalen van Münchhausen zonder meer ten goede komen.
De baron heeft wel degelijk bestaan. Karl Friedrich Hieronymous von Münchhausen was een Duitse baron, die leefde tussen 1720 en 1797. Hij diende het Russische leger in een oorlog tegen de Turken. In 1760 stopte de baron met zijn werkzaamheden in het leger, waarna hij terugkeerde naar zijn geboorteplaats Bodenwerder. De baron werd wereldberoemd door de sterke verhalen over de avonturen die hij had beleefd tijdens de oorlog.
Sterke verhalen. Dat hij zich aan zijn pruik uit een modderpoel omhoog trekt, bijvoorbeeld. De baron schiet, als al zijn hagel weer eens op is, met zijn laadstok op een vlucht patrijzen. Zeven spietst hij zo met één schot. Grappenmaker.
De baron is ook de naamgever van twee ziekten, het Syndroom van Münchhausen en het Syndroom van Münchhausen by proxy. Het syndroom van Münchhausen is een psychiatrisch syndroom waarbij de patiënt zich herhaaldelijk presenteert bij medische hulpverleners met gefingeerde klachten of zelf toegebrachte verwondingen, om daardoor zorg en aandacht te krijgen. De aandoening wordt ook wel nagebootste stoornis genoemd.
Het syndroom van Münchhausen by proxy is een psychiatrisch syndroom en een vorm van fysieke en/of psychische (kinder)mishandeling waarbij iemand herhaaldelijk medische hulp zoekt voor bewust gefingeerde stoornissen of ziektes bij een derde.
Het verhaal van de baron is meerdere keren verfilmd. Bijvoorbeeld in 1943, toen Hitlers minister van propaganda Joseph Goebbels opdracht gaf tot het maken van een film over de volksheld. De film moest de Duitse bevolking afleiden van de grote nederlaag die Duitsland geleden had bij de slag om Stalingrad eerder dat jaar.
De baron zou zich omdraaien in zijn graf als hij wist van zijn erfenis. Van deze grafomdraaiing zou hij terstond een sterk verhaal maken.