Belgisch koloniaal verleden

De Kamercommissie Belgisch koloniaal verleden draait uit op een mislukking: de parlementsleden zijn er niet in geslaagd een akkoord te bereiken. Er volgen dus geen excuses van België aan Congo, Burundi en Rwanda voor het koloniale verleden. “Het doel van de Kamercommissie was om klaarheid te scheppen en lessen te trekken voor de toekomst,” zegt de voorzitter van de commissie Wouter De Vriendt (Groen) aan VRT NWS. Hij zou signalen ontvangen hebben van het koninklijk paleis dat met excuses een rode lijn overschreden werd.
Grote teleurstelling bij de voorzitter van de Kamercommissie Belgisch koloniaal verleden, Wouter De Vriendt. De Kamercommissie draait uit op een sisser. “Er is geen akkoord,” zei hij tijdens het slotwoord van de zitting. “De opdracht was om klaarheid te scheppen, om lessen te trekken voor de toekomst en om aanbevelingen te formuleren voor verzoening en herstel.”
Na ruim twee jaar werk draait de commissie nu uit op een mislukking. Het afgelopen weekend probeerde De Vriendt nog tevergeefs om tot een overeenkomst tussen de verschillende partijen te komen, maar het water tussen de verschillende fracties bleek te diep. Vooral artikel 69, waarbij het parlement excuses aanbiedt voor het koloniale verleden, bleek een struikelblok. Er komen dus (voorlopig) geen excuses van België aan Congo, Burundi en Rwanda voor het koloniale verleden.

Tussenkomst van het paleis
Toch is de mislukking voor De Vriendt erg zuur. Vooral omdat de sfeer binnen de commissie, naar eigen zeggen, erg constructief was. De Vriendt zoekt de oorzaak voor de mislukte commissie elders. “De sfeer binnen de commissie zat goed, maar vanuit de partijvoorzitters werd op een bepaald moment aangegeven dat met excuses een rode lijn overschreden werd. Op 13 oktober is daarover een akkoord gesloten, maar drie dagen later hebben twee partijen me laten weten dat ze de passage over de excuses niet langer konden steunen,” legt De Vriendt uit.
“Op een bepaald moment zijn er boodschappen gegeven – niet aan mij rechtstreeks. Maar ik heb vernomen dat er ook vanuit het koninklijk paleis een grote gevoeligheid werd gesignaleerd omtrent de excuses,” vertelt hij aan VRT NWS.
Dat is vreemd, want de koning bood eerder al zijn spijt aan in Kinshasa. “Voor sommige partijen ging dat al te ver,” duidt Katrien Vanderschoot, Afrikakenner bij VRT NWS. “Niet alleen hier is de teleurstelling groot. Ik denk dat de ontgoocheling ook bij de betrokken Afrikaanse landen groot zal zijn.” Het paleis heeft nog niet gereageerd op de beweringen van Wouter De Vriendt.
Het waren de liberale partijen (Open VLD en MR) die dat te verregaand vonden. Ze verlieten de zaal voordat er over de verschillende voorstellen gestemd kon worden. Bij de partijen leeft de angst dat die verontschuldigingen de deur naar herstelbetaling wijd openzetten. Open VLD en MR hielden het liever bij de spijtbetuiging van de koning, zoals koning Filip in juni dit jaar deed tijdens zijn bezoek aan Congo. De PS vond die formulering dan weer onvoldoende. De partijen Vlaams Belang en N-VA stapten op.
VRT NWS heeft vernomen dat het koninklijk paleis op twee momenten contact heeft opgenomen met politici over de werking van de Kamercommissie Belgisch koloniaal verleden.
“Het eerste moment was een signaal aan Open VLD en met name aan premier Alexander De Croo. Hij zou vanuit het paleis te horen gekregen hebben dat ze ongerust zijn over de werkzaamheden van de commissie en dat er geen excuses zouden aangeboden moeten worden,” legt Bart Verhulst uit in “Het journaal”.
“Bij premier De Croo hoor ik stellig dat er geen instructies waren van het hof. We weten allemaal hoe gevoelig dit dossier ligt, ook bij het koninklijk paleis. Er is natuurlijk al over Congo gesproken tussen de premier en de koning. Dat gebeurde onder meer in de aanloop van de reis van de koning naar Congo, waar ook het woord excuses niet gevallen is.”
Daarnaast is er ook een commissielid van de federale meerderheid dat een telefoontje gekregen heeft van het paleis waarin gezegd werd voorzichtig te zijn met het werk van de commissie en het formuleren van excuses.
“Het is een verhaal dat de wenkbrauwen doet fronsen, want het lijkt erop dat de koning zich zou gemengd hebben in het werk van de wetgevende macht. Sommige grondwetspecialisten zeggen dat er niet zoveel aan de hand is. De koning mag adviseren. Als hij dat openlijk doet, dan moet dat gedekt zijn door de regering, maar als hij dat achter de deuren doet, dan hoeft die dekking door de regering er niet te zijn. In elk geval kan je je afvragen bij dit dossier waar de koninklijke familie zelf betrokken is via het verleden via koning Leopold II of het niet verstandig zou zijn dat het paleis twee of drie keer zou nadenken vooraleer ze de telefoon nemen om bepaalde parlementsleden te gaan opbellen,” legt Bart Verhulst uit in “Het journaal”.

Partijpolitiek
“Nu was het moment om de politieke belangen even opzij te schuiven, maar dat is onvoldoende gebeurd,” zegt Wouter De Vriendt. “Er was onvoldoende bereidheid om binnen de Vivaldi-meerderheid naar een compromis te zoeken, de afstand tussen de fracties van de oppositie was groot. Op het vlak van excuses bleek die afstand zelfs onoverbrugbaar.”
Het mandaat van de bijzondere Kamercommissie loopt eind dit jaar ten einde. De kans dat er dus nog een consensus tussen de verschillende fracties uit de bus komt, is zo goed als onbestaande. Dat erkent ook voorzitter De Vriendt. “Er is geen plan B, dit is onze laatste commissiezitting. Maar dit is wel een rapport waar verder op gebouwd kan worden. Sommige geesten zijn vandaag nog niet rijp, maar dat kan morgen anders zijn. De tijden veranderen snel.”
De N-VA reageert alvast opgelucht. Nadat de koning zijn diepste spijtbetuigingen had aangeboden en de regering zelf stappen had gezet voor de teruggave van de koloniale kunst, werd de commissie volgens N-VA-Kamerlid Roggeman irrelevant.
“Dit is een totale afgang voor Vivaldi in het algemeen en voor commissievoorzitter Wouter De Vriendt in het bijzonder,” zeggen Kamerleden voor Vlaams Belang Annick Ponthier en Kurt Ravyts. “Het Vlaams Belang heeft zich van in het begin gekant tegen excuses. De liberalen zijn veel te laat tot het inzicht gekomen dat de Congocommissie niets meer is dan een links vehikel om zelfhaat, schuld en boete over de Vlaming af te roepen.”

Bron: VRT