Berlijnse notities: herdenken

Mijn laatste zondag in Berlijn, in ieder geval tijdens deze stageperiode. Het was een dag van herdenken. En niet omdat dit mijn laatste stageweek wordt.
In de Gottesdienst werd Avondmaal gevierd. Met deze gemeenschapsmaal wordt het lijden en sterven van Jezus herdacht, totdat Hij weer komt. Bijzonder om ver van huis toch een christelijke gemeenschap te ervaren.
Maar het was ook het herdenken van twee oorlogsgebeurtenissen.
Morgen is het 27 januari, de dag waarop in 1945 het concentratiekamp Auschwitz werd bevrijd. Otto Frank, de vader van Anne, werd hier door het Rode Leger bevrijd. De bevrijding van Auschwitz wordt aangegrepen voor de internationale Holocaust Memorial Day – waar dus vandaag in de kerk aandacht is besteed.
Morgen is het zeventig jaar geleden dat de belegering van Leningrad werd opgeheven. Na drie winters trokken de Duitsers terug; de Russische stad bleek niet in te nemen. Het kostte een heleboel mensenlevens, dat wel.
Herdenken. Het is alsof Duitsland zich bewust is van zijn ellendige geschiedenis, maar tegelijk die historie een plek geeft door er open over te spreken.