Bibliobesitas #33

Zelf heb ik als jongen 19 jaar lang gekerkt in de Pelikaankerk in Leeuwarden-West. Ik ben er gedoopt, op catechisatie gegaan en wij zaten daar twee maal per zondag in dit monumentale gebouw, opgetrokken van rode baksteen, in Berlagestijl, met prachtige gebrandschilderde ramen, waarnaar je kon blijven kijken. Wat vooral bijzonder was en ik mij gaandeweg ben gaan realiseren is de architectuur. Het gebouw is opgezet in de vorm van een amfitheater, dat wil zeggen in een halve cirkel met oplopend zitvlak. Wie in de voorste rijen zat, zat dan gelijkvloers, de volgende rijen liepen iets op, en de achterste rij waren geheel op hoogte van de spreker gebracht. Het is precies conform de aanwijzingen die [Abraham] Kuyper geeft in zijn Onze eeredienst. Hij raadt expliciet aan ‘het denkbeeld van een kruiskerk of een lange rechthoek op te geven, en zijn lokaal in te richten naar de grondtype van een halve cirkel, met een dwarsstuk op de middellijn [zodat] de straal van de spreker is tot de verste omtrek gelijk blijft’. Op die manier kunnen alle mensen in de kerk de spreker of prediker onder een hoek horen en zien. Indien nodig plaatst men hoog tegen de muren nog een galerij en ziedaar het beeld hoe Kuyper het kerkgebouw het liefst wilde hebben. Geen koorhek meer, geen aparte banken voor de notabelen. Nee, een preekstoel in het midden en aan beide zijden banken voor ouderlingen en diakenen. Zo heb ik het gezien of liever meegemaakt in de Pelikaankerk, een van de door Egbert Reitsma gebouwde kerken. Andere kerken van dezelfde architectuur vindt u onder meer in Kollum, Renkum, Weesp en Andijk.

© Kees van der Kooi – De ecclesiologie van Kuyper, uit: Leon van den Broeke en George Harinck (red.), Nooit meer eene nieuwe hiërarchie. De kerkrechtelijke nalatenschap van F.L. Rutgers, Adchartareeks nr. 34, Uitgeverij De Vuurbaak b.v., Hilversum, 2018