Bob Dylan en plagiaat

Nobelprijswinnaar Bob Dylan leverde Tweede Pinksterdag zijn Nobel Speech in. Deze toespraak is één van de eisen die het Nobelcomité stelt, om het geldbedrag van 820.000 euro op zijn rekening gestort te krijgen. Voor het geld hoeft Dylan het niet te doen, zo’n oratie. Maar je bent performing artist en winnaar van de Nobelprijs, of je bent het niet.
Maar de Nobel Speech was koud ingeleverd, of een fervent Google-gebruiker zag dat Dylan zonder bronvermelding teksten had overgenomen. De ‘Moby-Dick-teksten’ zijn afkomstig van de website SparkNotes, waar gratis analyses van onder meer poëzie en filosofie kunnen worden gedownload. Pitzer legde de teksten van Dylan over Moby-Dick naast de uitleg op de website en zag dat van de 78 regels die Dylan wijdt aan het boek, er meer dan twintig veel gelijkenis vertonen met de tekst op SparkNotes.
De beschuldiging aan Dylan’s adres, dat hij plagiaat heeft gepleegd, is al zo oud als de zanger zelf. Al in zijn vroegste folk-periode is Dylan schuldig aan leentje-buur. Het is gebruikelijk in deze muziekgroep, waar de schrijver en dichter zijn “opleiding” heeft genoten. Of zoals hij in een interview met Rolling Stone heeft gezegd: “In folk and jazz, quotation is a rich and enriching tradition. That certainly is true. It’s true for everybody, but me. I mean, everyone else can do it but not me. There are different rules for me.”
Plagiaat heet dat, en voor Dylan gelden andere normen dan voor gewone stervelingen. Net als de kritiek op zijn stem. Plagiaat is verboden. In literaire kringen is plagiaat een synomien voor inspiratie. En dat is waar het bij Dylan (en tal van zijn collega’s) om draait: inspiratie. Je bent een doorgeefluik, je voegt je in een groter geheel van schrijvers en kunstenaars.
En ja, dan gebeurt het dat je zinnen overneemt van een ander. Maar waarom zou je iets zelf verzinnen, als iemand anders het al zo goed onder woorden heeft gebracht? Aan jou de taak om al die prachtige zinnen en woorden opnieuw te ordenen.
Zoals Dylan dat heeft gedaan. Je kunt er de Nobelprijs voor de Literatuur voor krijgen.