De moeder de vrouw

Vorige week was literair Nederland in rep en roer. De Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek heeft als thema voor de Boekenweek 2019 gekozen voor De moeder de vrouw, titel van een gedicht van Martinus Nijhoff. De kritiek was fors. Want dit thema zou rolbevestigend zijn richting de positie van vrouwen. En waarom zijn mannen aangewezen voor het Boekenweekgeschenk en het Essay?
Rolbevestigend, dus. Terwijl het in dit gedicht niet eens gaat om een ouderwetse stempel. Het gaat de dichter erom dat hij naar Bommel ging om de brug te zien. Hij hoorde een vrouw psalmen zingen en dacht daarbij aan zijn eigen moeder.

Wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren.
O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer.
Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren.

Het is een teken van aanhankelijkheid, geborgenheid. Trouwens, wat is er mis dat juist de moeder de ‘thuiszorg’ op zich neemt? Een moedertaal, dat is iets vertrouwds. Niets mis mee.
Martinus Nijhoff is ook de auteur van het gedicht De Wolken. Tijdens de havo hebben we een themaweek gehad over ‘Dood en leven’. Elk jaar werd in havo-4 zo’n literaire week gehouden, waarbij voornamelijk de taalvakken zich bezighielden met het betreffende thema. Ik zat bij het vak Nederlands naast een leuk meisje, met wie ik indertijd veel optrok.
De Wolken was een van de gedichten waar aandacht aan werd besteed. Ik vertelde het meisje dat mijn oudste zus hieraan refereerde, toen zij met haar zoon in de tuin was tijdens een zomerse dag. Dit gedicht werd toen voor zus ineens concreet. Het meisje waar ik naast zat, vertelde op haar beurt dat het haar bekend voor kwam. Een broertje van haar was overleden, op jonge leeftijd al.

Nu schrei ik zelf, en zie in het verschiet
De verre wolken waarom moeder schreide

Laten we de gedichten lezen.