Dodenherdenking
Een jaarlijks terugkerend ongemakkelijk gevoel: 4 mei. Ongemakkelijk, omdat ik me zeker deze ene dag in het jaar stil zet bij diegenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog het leven lieten. Naarmate de oorlog meer en meer iets wordt waar we zelf geen concrete herinnering aan hebben, duiken de meer menselijke verhalen op.
Elk jaar rond de Dodenherdenking en Bevrijdingsdag wordt de huiskamervraag zonder antwoord gesteld: wie verraadde in augustus 1944 de familie Frank in het Achterhuis? Was het de magazijnchef Willem van Maaren met zijn onderzoekende aard? Of was het Lena Hartog-van Bladeren was de echtgenote van Lammert Hartog, magazijnknecht bij Opekta, het bedrijf van Otto Frank, zoals Anne Frank-biografe stelt?
Of heeft de Britse schrijfster Carol Ann Lee gelijk, als ze Tonny Ahlers van het verraad beticht, omdat hij Otto Frank zou hebben gechanteerd? Of is het Nelly Voskuijl, de zus van onderduik-helpster Bep, zoals Bep’s zoon Joop van Wijk suggereert? En wat is eigenlijk de rol van de lesbische Ans van Dijk bij het beruchte verraad?
Naast Het Achterhuis zijn tal van andere oorlogsdagboeken te lezen, bijvoorbeeld van Etty Hillesum. Om maar een andere naam te noemen. Plus nog tal van andere verslagen over onderduik en concentratiekampen, variërend van Abel Herzberg (Tweestromenland), Selma van Ad van Liempt en Elie Wiesels Nacht. Of het Philips-meisje van Sanne van Heijst en De Grote Reis van de Spaanse naoorlogse Cultuur-minister Jorge Semprún.
Maar het meest indrukwekkende in alle oorlogsliteratuur is het werk van schrijver Guus Luijters. In 2012 verscheen van zijn hand het vuistdikke In Memoriam, waarin hij de lijsten publiceerde van alle gedeporteerde en vermoorde Joodse, Roma en Sinti kinderen. De lijsten met namen zijn aangevuld met verhalen en/of foto’s van de betreffende kinderen. In voorbereiding om In Memoriam schreef Luijters het dichtboekje Sterrenlied over Sientje Abram uit de Amsterdamse Rapenburgerstraat – ook zij komt voor in de lijsten van In Memoriam – transport lijst no. 17, vertrek uit Westerbork 7 september 1942.
Ter aanvulling op In Memoriam verschenen ook de boeken ‘Addendum’, een aanvulling op het lijstenboek met 700 nagekomen foto’s. En het zelfstandige boek Kinderkroniek 1940-1945, met brieven, getuigenissen en dagboeken uit de Shoah.
Ach, wat moet je zo’n dag als vandaag zeggen? Zijn twee minuten stilte genoeg om al deze ménsen te gedenken?
Tags // Abel Herzberg, Abel Herzberg - Tweestromenland, Ad van Liempt, Ad van Liempt - Selma, Anne Frank, Anne Frank - Het Achterhuis, Ans van Dijk, Bep Voskuijl, Carol Ann Lee, Carol Ann Lee - Het verborgen leven van Otto Frank, De Grote Reis, Elie Wiesel, Elie Wiesel - Nacht, Etty Hillesum, Guus Luijters, Guus Luijters - In Memoriam, Guus Luijters - Sterrenlied, Guus Luijters -Kinderkroniek 1940-1945, het Achterhuis, Het verborgen leven van Otto Frank, In Memoriam, Joop van Wijk, Jorge Semprún, Jorge Semprún - De Grote Reis, Kinderkroniek 1940-1945, Lammert Hartog, Lena Hartog, Lena Hartog-van Bladeren, Melissa Müller, Nacht, Nelly Voskuijl, Opekta, Otto Frank, Sanne van Heijst, Sanne van Heijst - Philipsmeisje, Selma, Sterrenlied, Tonny Ahlers, Tweestromenland, Willem van Maaren
Trackback from your site.