Doorgaande Reformatie

Vandaag is het precies vijftig jaar geleden dat de Open Brief in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) verscheen. Dee Open Brief was geschreven als hart onder de riem voor de Tehuis-Gemeente in Groningen. Deze gemeente was ontstaan nadat haar predikant, ds. A van der Ziel, afgezet was als predikant in de vrijgemaakte kerken, omdat hij contact gezocht had met de Gereformeerde Kerken in Nederland.
Begin 1966 had deze gemeente om steun en voorbede gevraagd, en de Open Brief was hier een reactie op. A. Sneep, de toenmalige directeur van uitgeverij Buijten & Schipperheijn, stuurde de brief uiteindelijk door aan mensen van wie gedacht werd dat zij de brief zouden mede-ondertekenen. Hij publiceerde de door 25 ‘vrijgemaakten’ ondertekende brief op 31 oktober 1966 (Hervormingsdag).
Onderwerp van de brief was een verschil in opvatting over de betekenis van de Vrijmaking, de kerkscheuring in 1944 die ertoe leidde dat de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt zich afscheidden van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Hoewel de heersende opvatting onder de vrijgemaakte kerken was dat zij bevrijd waren van de – in hun ogen – “valse” leer in de GKN, werd de oecumene onder de christenen door Schoep en gelijkgestemden belangrijker gevonden.
Vorig jaar is Ab van Langevelde gepromoveerd op een biografie over professor Cornelis Veenhof. Het leven van deze predikant en hoogleraar valt min of meer samen met de ontwikkelingen van de Vrijmaking en de Open Brief. Het resultaat van het onderzoek van Van Langevelde is de kloeke dissertatie “In het klimaat van het absolute”. Het loont de moeite om dit boek, dat als deel 27 in de ADChartareeks verscheen, te lezen.
Het is natuurlijk geen toeval dat de Open Brief op Hervormingsdag verscheen. Op 31 oktober 1517 timmerde de augustijner monnik Maarten Luther zijn 95 Stellingen aan de deur van de Slotkapel van Wittenberg, Duitsland. Deze daad van verzet tegen de aflaat-handel in de toenmalige Rooms-Katholieke Kerk, was het startsein van opeenvolgende scheuringen binnen de protestantse kerken in West-Europa. Eén van die scheuringen is dus die binnen de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Gereformeerde Kerken (vrijg.).
De Nederlands Gereformeerde Kerken. Waar een halve eeuw geleden mensen op hun kerkelijke strepen stonden, raakten kerken van elkaar verwijderd. Nu zijn we vijf decennia verder en zoeken de gescheurde kerken elkaar meer en meer op. Misschien wel vanwege sociaal-demografische ontwikkelingen. Of door wat het rapport God Uit Nederland ons laat zien.
De gereformeerde oecumene, dus. Dat lijkt me een prima ontwikkeling. Laten we elkaar opzoeken en vinden in dat ene geloof in Jezus Christus en Die gekruisigd. Om te verbinden en samen verder te gaan, is het tegelijk goed om te weten waar je vandaan komt. Niet om elkaar alsnog de oren te wassen, maar wel om te weten wat elkaars aanvliegroute is. Voor die geschiedenis is “In het klimaat van het absolute” een goed boek.
Hervormingsdag 2016, het is geen dag van een ‘gereformeerde verloving’. We zullen nu nog niet samen in één kerk zitten, daarvoor is het misschien te vroeg. Maar “te vroeg” biedt wél de mogelijkheid en openheid om samen verder te gaan. Wat mij betreft doen we dat liever vandaag dan morgen. Samen met de Christelijke Gereformeerde Kerk. En bij deze gereformeerde oecumene horen ook Hersteld Hervormden, Gereformeerde Bonders, Gereformeerd-Herstelden, kortom: iedereen die Jezus Christus als Verlosser kent.