Dwarsverbanden: kwaad met kwaad

Zie erop toe dat niemand kwaad met kwaad vergeldt en streef altijd naar het goede, zowel voor elkaar als voor ieder ander. Dit is een citaat uit de eerste brief van apostel Paulus aan de Tessalonicenzen. En zoals het soms kan gaan, had ik terstond mijn gedachten elders. Want kwaad met kwaad vergelden, dat is een keten van het lot.
In het nummer Every Grain Of Sand van Bob Dylan komt deze keten van het lot voor. Ernst Jansz, frontman van Doe Maar, heeft dit nummer in het Nederlands overgezet in zijn vertaalproject Dromen Van Johanna.

“Like Cain, I now behold this chain of events that I must break
Wat mag deze chain of events dan wel zijn? Men spreekt van Genesis 4: 1-16. Dylan vergelijkt zich met Kaïn, de broedermoordenaar. De verlossing voor deze misdaad die hij heeft begaan kan uiteindelijk alleen maar van boven komen. Berouw alleen zal niet helpen. Het kwaad is geschied en zal onontkoombaar een keten van gebeurtenissen in gang zetten (wraak enz.). Tenzij de chain of events wordt gebroken op het moment dat god (God, zoals jij [‘Lieve H.!’] zou zeggen) hem het merkteken geeft dat hem vrijwaart van de straf der mensen. Opmerkelijk is wel dat Dylan het hier heeft over the chain of events that I (!) must break:
maar het is de keten van het lot
die ik, als Kaïn, breken moet”.

Every Grain Of Sand heeft zijn inspiratie in Psalm 139: 17-18:

Hoe rijk zijn uw gedachten, God
hoe eindeloos in aantal,
ontelbaar veel, meer dan er zandkorrels zijn.
Ontwaak ik, dan nog ben ik bij u

Huub Oosterhuis, voormalig priester in de orde der Jezuïeten, heeft deze psalm “hertaald” als Ken Je Mij”, dat door zijn dochter Trijntje is uitgevoerd. Een twijfelend lied, dat wel. Ken je mij? Wie ken je dan? Weet jij mij beter dan ik? Maar dit lied heeft Trijntje Oosterhuis vaak gespeeld, onder meer bij Pauw & Witteman.
Je hoopt dat de kijkers over de tekst gaan nadenken. Ik zou een woord willen spreken, dat rechtop staat als mens die mij aankijkt en zegt: Ik ben jouw zuiverste zelf, vrees niet, versta mij, ik ben, ik ben.
Toen in de ochtenddienst een aantal opwekkingsliederen werden gezongen, dacht ik aan Ken Je Mij?, juist vanwege de twijfel. En vanwege de zangeres van dienst, die een soort heupwiegend dansje deed en vol overtuiging zong. Iets té overtuigend.
Maar ik troostte me met de gedachte dat ik thuis Oosterhuis zou opzetten. Vóór alles wilde ik voorkomen dat ik ‘kwaad’ met ‘kwaad’ zou vergelden.

De Bijbeltekst in deze uitgave is ontleend aan de Nieuwe Bijbelvertaling
© Nederlands Bijbelgenootschap 2004