Het gezicht van Gestel

DEN BOSCH/SINT-MICHIELSGESTEL Het Noordbrabants Museum brengt 33 portretten van gijzelaars uit heel Nederland bijeen op de tentoonstelling Het gezicht van Gestel. Ze zijn allemaal geschilderd door mede-gijzelaar Karel van Veen op Kleinseminarie Beekvliet tussen 1942 en 1944.
“Iedereen roept over je portret, alsof je er zelf bij zit, zo juist van sfeer. Telkens loop ik naar je toe om je nog eens aan te kijken. Het wordt met de dag mooier en dan denk ik weer: ik hou toch wel van die kloris. Gek hè?!”
Dit citaat staat in een brief die mevrouw De Quay aan haar man Jan de Quay schreef die in het gijzelaarskamp op het Kleinseminarie Beekvliet in Sint-Michielsgestel verbleef. Daar werd hij samen met honderden gijzelaars vastgehouden door de Duitsers, vaak vanwege hun anti-Duitse houding. Die hele bijzondere historie van Beekvliet herleeft nu met de tentoonstelling Het gezicht van Gestel in het Noordbrabants Museum.
Conservator Joris Westerink: “Waarom we dit doen? Dat heeft natuurlijk met 75 jaar bevrijding in Brabant te maken. En met het verschijnen van het boek Het gezicht van Gestel van Yve de Vries. Het hele boek is gewijd aan de portretten die Van Veen maakte in het kamp. Wij wilden iets aparts en dat hebben we nu met deze tentoonstelling.”

Schilderijen smokkelen in waskist
Karel van Veen was schilder en later beeldend kunstenaar. Toen hij gevangen zat in het gijzelaarskamp schilderde hij tussen 1942 en 1944 in het geniep zijn mede-gevangenen op een zolderkamer in Beekvliet. “Dat deed hij vaak voor een vergoeding. Naar draagkracht van de familie, werd er geld voor betaald. Daar kon het thuisfront dan van leven. Karels vader was directeur van verzekeraar RVS, die met die paraplu-afbeelding zeg maar. Ze waren natuurlijk rijk. Maar die verzekeringen, die vielen op hun gat in de oorlog. Dus was een beetje extra inkomen via Karels schilderijen bij de familie thuis erg welkom.”

Families putten troost uit portret in huis
De schilderijen werden door Karel gemaakt op Beekvliet in een afbeelding niet groter dan vijftig bij veertig centimeter. “Dan pasten de schilderijen in het waskistje dat de gijzelaars naar huis stuurden met vieze was. Die kregen ze later schoon weer terug. Zo smokkelden ze de schilderijen naar het thuisfront van de familieleden. En die families putten er grote troost uit. Dat blijkt wel uit het brief van mevrouw De Quay over haar man Jan, die later minister-president werd. Straks is de tentoonstelling in een ruimte waar De Quay vroeger sliep of werkte. Een leuke bijkomstigheid.”
Westerink begint volgende week met de opbouw van de tentoonstelling. “De schilderijen worden bij 33 families of organisaties opgehaald door professionele vervoerders. Er mag niets aan stuk gaan, daar hebben we hoge eisen aan gesteld. Zo komen 33 portretten vanuit Den Haag, Groningen en andere windstreken voor het eerst bijeen hier. Dat vullen we aan met bijzonder materiaal dat we in bruikleen hebben.”

Eten noemden de gijzelaars ‘flots’
Zoals een waskistje van Beekvliet, een bijzonder foto-album met werk van een anonieme fotograaf die het dagelijks leven van de gijzelaars in beeld bracht. “Er is ook serviesgoed uit Beekvliet, waar de gevangen naar eigen zeggen hun ‘flots’ uit aten. Zo noemden zij het ondefinieerbare goedje dat ze te eten kregen. Vaak restjes van vanalles bij elkaar.”

29 juni gaat tentoonstelling van start
De tentoonstelling gaat 29 juni van start en duurt tot 17 november. “15 augustus wordt herdacht dat na een aanslag in Rotterdam in 1942 de Duitsers vijf gijzelaars uit Beekvliet en drie uit het kamp Haaren naar de Roovertse Bossen in Goirle brachten om hen daar om het leven te brengen. Op die dag na de herdenking houden we hier het boek van Yve de Vries Het gezicht van Gestel ten doop in het Noordbrabants Museum.”

Bron: Brabants Dagblad