Holocaust-herdenking

In Amsterdam is vandaag, de zondag na de Internationale Holocaust-Memorial, de Nederlandse versie van deze herdenking. De plek van handeling is het Wertheimpark in Amsterdam. Hier wordt stilgestaan op de moord op zes miljoen Joden en honderdduizenden Sinti en Roma, homo’s, gehandicapten en anderen in de Tweede Wereldoorlog. Aantallen waar je bijna geen voorstelling van kunt maken. Tot het enigszins zichtbaar wordt in een monument.
Van de 140.000 Nederlandse Joden hebben er 102.000 de oorlog niet overleefd. In Leeuwarden leefden vóór de oorlog 655 Joden, van hen keerden er 105 weer terug uit de concentratiekampen. Getallen waar je de rillingen van krijgt. Dan gaat het enkel nog maar over één bevolkingsgroep, om over de Sinti, Roma, homo’s, Jehova’s en gehandicapten nog maar te zwijgen. Of nee, liever niet te zwijgen.
Wanneer de namen blijven klinken, blijven de slachtoffers bestaan. Hun identiteit wordt teruggegeven, de vernedering met onder meer het kampnummer wordt opgeheven door hun namen letterlijk te vereeuwigen. Met dus onder meer het Spiegelmonument ’Nooit meer Auschwitz’ in het Wertheimpark.
Het Spiegelmonument is gemaakt door wijlen schrijver en kunstenaar Jan Wolkers. Ooit een gereformeerde jongen, maar van dat geloof is hij als volwassene gevallen. Wat overigens ook geldt voor Eberhard van der Laan. Hij was een aantal jaar terug PvdA-minister voor Wonen, Wijken en Integratie. Nu is hij burgemeester van de hoofdstad, als opvolger van zijn partijgenoten Job Cohen en waarnemer Lodewijk Asscher. Alle drie de sociaaldemocraten waren bij de Holocaust-herdenking aanwezig.
De overgrootvader van onze vice-premier, Abraham Asscher, was een van de twee voorzitters van de Joodsche Raad. Hij bevond zich in het duivelse dilemma om de bevelen van de Duitsers op te volgen, maar wilde tegelijkertijd zoveel mogelijk volksgenoten redden en helpen. De Duitse bevelen waren voor een belangrijk deel, zeker de laatste jaren van de oorlog, het gevolg van de zogenaamde Wannsee Konferenz.
Tijdens de conferentie in een villa in Wannsee, werd in twee uur besloten tot de totale vernietiging van het Joodse volk. Met gebruikname van het gifgas Zyklon B. Tijdens mijn Berlijnse maand heb ik de Gedenkstätte Haus der Wannsee-Konferenz bezocht. Absurd om op zo’n plek rond te lopen. Maar ook goed: in hele gewone omgevingen zijn zulke absurde besluiten te nemen.
Een aantal jaar geleden was ik met een reis naar Auschwitz. Een plek waar niet veel meer staat van het concentratiekamp zelf. Veel is afgebroken en niet meer herbouwd. Wat er nog wél staat, is een trieste aanblik van een georganiseerde misdaad. Restanten van een nauwkeurige massamoord.
Het zijn zomaar wat gedachten bij de Nationale Holocaust Herdenking.