Mädie Franz

Bij het Herinneringscentrum Kamp Westerbork is een bijzonder document binnengekomen. Het gaat om het persoonsbewijs van een Sinto, Elisabeth Franz. Of, zoals haar Sinti-naam luidde: Mädie Franz. Ze was 16 jaar toen ze Kamp Westerbork binnenkwam en in barak 69 werd ondergebracht. In het archief van het Herinneringscentrum is dit het eerste persoonsbewijs als het gaat om Roma en Sinti.
De Roma en Sinti, zigeuners, vormen een relatief onbekende slachtoffergroep van de Holocaust. Lange tijd werd gedacht dat Settela Steinbach, het jonge meisje met een witte hoofddoek, dat uit een transportwagon in Westerbork een camera inkijkt, een Jodin was. De Haagsche Courant-journalist Aad Wagenaar ontdekte dat dit een zigeunerin bleek te zijn.
De betreffende film, gemaakt door de Joodse gevangene en filmmaker Rudolf Breslauer in opdracht van de Duitse kampcommandant Albert Gemmeker, is tegenwoordig opgenomen op de Werelderfgoedlijst van documenten van Unesco.
Naast deze documenten is er ook nog een boek over de zigeuners in de Holocaust. Johannes ‘Zoni’ Weisz is een oorlogsoverlevende. In 2016 verscheen zijn autobiografie Zoni: De vergeten holocaust. Mijn leven als Sinto, ondernemer en overlevende.
Het zijn pogingen om niet te vergeten.