Het was de koudste Dodenherdenking in jaren die ik dit jaar heb meegemaakt. Als elk jaar, stond ik ook vanavond weer bij het Joods Monument in Leeuwarden. Daar waren al eerder op de dag bloemen gelegd.

Sinds jaar en dag beleef ik de Dodenherdenking bij het Joods Monument in Leeuwarden. Het is een plek waar geen ceremonie wordt gehouden – nooit, maar door corona zijn alle evenementen en herdenkingen natuurlijk opgeschort.

Het is koud als ik me meld bij het Joods Monument in Leeuwarden. Sinds jaar en dag sta ik bij de mezoeza tussen de Joodse School en de Grote of Jacobijnerkerk. Het is een locatie waar geen officiële ceremonie wordt gehouden. Daarvoor moet je in de Prinsentuin zijn, even verderop. Of in de Grote Kerk, waar al ruim voorafgaand aan de twee minuten stilte een dienst gaande is.

Overmorgen wordt in het hele land twee minuten stilgestaan bij de doden. De landelijke herdenking is op de Dam in Amsterdam en wordt sinds 1988 georganiseerd door het Nationaal Comité 4 en 5 mei, terwijl honderden andere comités plaatselijke herdenkingen organiseren. In de oorspronkelijke opzet ging het uitsluitend om de Nederlandse slachtoffers in de Tweede Wereldoorlog, maar sinds 1961 wordt officieel een ruimere definitie gehanteerd die alle Nederlandse oorlogsslachtoffers of omgekomenen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog omvat.

Geen Bevrijdingsdag zonder Dodenherdenking. Het is goed om eerst een dag of een avond de gevallenen te herdenken. Zonder hen is een bevrijdingsfeest inhoudsloos. Goede volgorde dus ook, om Dodenherdenking voorafgaand aan Bevrijdingsdag te laten plaatsvinden.

De Nationale Dodenherdenking wordt meer en meer een jaarlijkse discussie. Wie herdenk je tijdens deze dag? Waar herdenk je? En wie herdenk je juist niet? Je kunt het eens zijn met Rikko Voorberg, of juist heel erg oneens, maar hij heeft wel bereikt dat we serieus nadenken over de functie van de Tweede Wereldoorlog in onze tijd.

LEEUWARDEN Twee leerlingen van basisschool de Oldenije en de Kinderkoepel in Leeuwarden hebben woensdag een krans gelegd bij het Joods monument op het Jacobijnerkerkhof. Zij deden dit samen met Gerrit Fokkema, de laatste overlevende van de overval op de Blokhuispoort in 1944. Ook een afvaardiging van de Joodse gemeente was bij de herdenking, onder wie de negentigjarige Ben Troostwijk.