Oud-NSB’er Jacob Luitjens, ook wel bekend als de Schrik van Roden, is woensdag op 103-jarige leeftijd overleden. Dat meldt dagblad Trouw.

Op 2 oktober 2022 is het tachtig jaar geleden dat de joodse werkkampen in Nederland werden ontruimd. Die nacht in 1942 zorgde voor een enorme toename van het aantal gevangen in kamp Westerbork. De Joodse dwangarbeiders werden onder bewaking naar kamp Westerbork gebracht. Ook de gezinnen van de mannen werden uit heel Nederland opgehaald. Met de 12.000 nieuw aangekomen gevangen raakt kamp Westerbork die nacht overvol. In de weken daarna werden de meesten van hen op transport gesteld naar Auschwitz en daar direct na aankomst vermoord.

Precies 78 jaar geleden vertrok uit kamp Westerbork het laatste transport naar een concentratiekamp. In de trein zaten ook 51 Joodse kinderen, die in kamp Bergen-Belsen terechtkwamen, Unbekannte Kinder noemden de nazi’s ze. Ze werden opgepakt tijdens de onderduik. Daardoor was van de meeste kinderen de naam niet bekend en wisten ze niet wie hun ouders waren.

De 11-jarige Jaantje den Arend uit de Insulindestraat in Rotterdam-Bergpolder is één van de ongeveer 1100 passagiers van de trein die 30 juli 1942 vanuit Rotterdam vertrekt naar Westerbork. Hiermee beginnen tachtig jaar geleden de deportaties van Rotterdamse Joden en Joden die op de Zuidhollandse eilanden wonen.

Afgelopen vrijdag was het precies tachtig jaar geleden dat de eerste trein met Joodse Nederlanders en vluchtelingen vanaf station Hooghalen naar Auschwitz vertrok. Op het terrein van Kamp Westerbork is daar tijdens de Herdenking van het Eerste Transport bij stilgestaan. De trein vervoerde 1137 Joodse mannen, vrouwen en kinderen naar het nazivernietigingskamp in het huidige Polen.

De Rode Kruis-uitgave Auschwitz Deel II: ‘Als overlevend zijn van het transport van 15 juli 1942 geregistreerd acht mannen waarvan zes behoorden tot de leeftijdsgroep van 18-35 jaar en twee tot die van 36-50 jaar.’

“Wat ik me niet kan voorstellen is dat er Nederlandse politiemannen naar mijn onderduikadres in Amsterdam-West zijn gegaan, hebben aangebeld en mij hebben meegesleept. Drie jaar oud. Daar staat mijn verstand bij stil.”

De gemeente Amsterdam heeft het vroegere woonhuis van de Joodse schrijfster Etty Hillesum, Gabriël Metsustraat 6, terecht aangewezen als gemeentelijk monument. Dat heeft de Raad van State bepaald in een zaak die was aangespannen door de eigenares van een appartement in het pand.

De misdragingen van Joodse bewakers tegenover veronderstelde oorlogsmisdadigers, kregen tot nu weinig aandacht. In de documentaire Oorlog in Westerbork vertellen hoogbejaarde getuigen hun ongemakkelijke verhaal.

De Joodse kibboets in Franeker werd 3 november 1941 overvallen door de Duitse bezetter. Van de meer dan 80 Joodse bewoners hebben zeker 22 de Holocaust niet overleefd. De stad ontvouwt woensdag, precies tachtig jaar na de arrestatie, het plan voor een monument voor de slachtoffers.