Zwart Nazareth

The Amazing Stroopwafels. Deze formatie komt uit Rotterdam en timmert sinds jaar en dag aan de weg. De Nederlandse muziekweg. In 1980 verscheen hun eerste elpee, The Amazing Stroopwafels (in zee), vorig jaar verscheen hun meest recente album Hiero. Het meest bekend zijn Wim Kerkhof, Rien de Bruin en Arie van der Graaf met Oude Maasweg, dat altijd hoog genoteerd staat in de Top2000.
Oude Maasweg is een tweetalig nummer en gebaseerd op Manhattan Island Serenade van Leon Russell. Oude Maasweg staat op de tweede elpee van de Stroopwafels, Mooi Weer (later omgedoopt tot Oude Maasweg) uit 1981. En het nummer is terug te vinden op het verzamelalbum Hard Voor Weinig uit 2000. Deze verzamelaar heb ik in bezit. Hierop is ook het nummer Zwart Nazareth terug te vinden.
Zwart Nazareth is geschreven door Kerkhof en Cees Pons. De titel verwijst naar de bijnaam voor de Zuid-Hollandse stad Schiedam. In het nummer bezingen The Amazing Stroopwafels deze stad, maar ook het gedicht Het Zwart Schiedam van Piet Paaltjens, die in Schiedam zo depressief werd, dat hij zijn leven beëindigde
En deze bijnaam komt me bekend voor. Want Geert Mak beschrijft Schiedam ook. Hij doet dat in het postume eerbetoon aan zijn vader, dominee Catrinus Mak, in De Eeuw Van Mijn Vader. Mak beschrijft Schiedam als volgt:

Mijn vader werd geboren op de 28ste september van het jaar 1899 in Schiedam, beter bekend als Zwart Nazareth, een kil rooknest aan de monding van de grootste rivier van het land. Een stad was het nauwelijks, eerder een optelsom van kleine gemeenschappen met elk een eigen kleur en beklemming.
De mensen leefden er grotendeels van de jeneverfabrieken. Reizigers die vanuit Delft kwamen aansporen schreven hoe het stadje midden in het sappigste Hollands weidelandschap ‘lag te braken als een vulkaan’, vol vuren van branderijen en flessenfabrieken, omringd door tientallen torenhoge molens met fel draaiende wieken, alsof er buiten de wallen al niet genoeg geploeterd werd.
Soms leek het één groot drankhol. Brandersknechts vulden, als ze naar huis gingen, hun drinkblikjes met sterkedrank om de avond te verlichten. Op wasdag, wanneer de vrouwen warm water mochten halen bij de stookketels van de branderijen, werden emmers met jenever gevuld in plaats van met heet water en afgedekt met dampende dweilen. Honden dronken jenever, zelfs koeien dronken het, met het slootwater mee, en ze zwalkten door het gras.
De meeste buurten verkeerden in verval. De verarming, die in de binnenstad begonnen was, had als een ziekte om zich heen gegrepen, schijnbaar door niets en niemand af te remmen.
Een lauwe stank wasemde uit de muren van de drankfabrieken, de grachten dampten, de ogen van de arbeiders zwommen in de alcohol, de vrouwen waren mager en zwanger, de kinderen hoestten zich de longen uit het lijf – dat was het Zwarte Nazareth van 1899.

En dat was dus ook het Zwarte Nazareth waarin de vader van Geert Mak opgroeide. Waarin de basis werd gelegd voor de rest van zijn leven. Een mooi portret maakte Geert van Catrinus.
De ‘ouwe Mak’ werd dus in Zwart Nazareth geboren, als nakomertje van deze familie. In deze stad beroofde Piet Paaltjens, pseudoniem van de Leeuwarder dichter en dominee François HaverSchmidt, zichzelf van het leven. En over deze stad zingen Wim Kerkhof, Rien de Bruin en Arie van der Graaf.