Berlijn, 25 jaar ongedeeld

“Vandaag is, voor zover ik weet een beslissing genomen… We hebben besloten dat iedere DDR-burger de grens over mag. Dat geldt – voor zover ik weet – … vanaf nu.”
Deze woorden van Günter Schabowski, een DDR-bobo, leidden de val van de Berlijnse Muur in. Ruim 28 jaar was de Duitse hoofdstad gedeeld geweest door een fysieke muur, die het communistische Oost-Berlijn scheidde van het kapitalistische West-Berlijn. Eindelijk waren de burgers van de DDR vrij om te gaan waar ze wilden.
Berlijn.
Mede door de geschiedenis van de Muur, houd ik van de stad. Natuurlijk kende ik het verhaal van de Mauer. Maar het begon voor mij te leven toen ik in januari 2008 met de School voor Journalistiek naar de stad ging. Een ‘werkweek’. De vijf dagen waren te kort. Nog korter waren de twee dagen die ik in Berlijn doorbracht, op terugtocht na een bezoek aan Auschwitz.
Toen ik de gelegenheid kreeg om een maand lang in een Europese stad te verblijven in het kader van een werkstage, was mijn keuze gauw gemaakt. Ik wilde die vier weken doorbrengen in Berlijn. De zeven dagen dat ik er al was geweest, was ik verliefd geworden op de ongedeelde hoofdstad van Duitsland. Daar moest ik heen.
Hetgeen geschiedde. In januari dit jaar was ik inderdaad vier weken in Berlijn. Ik verbleef op Augustrasse 26 B, in voormalig Oost-Berlijn. De vier zondagen dat ik er was, ging ik ter kerke in de Sophienkirche, officieel de Evangelische Kirchengemeinde am Weinberg. In deze kerk heeft onder meer Martin Luther King gesproken, toen hij tijdens zijn leven in West-Berlijn een bezoek bracht. Geheel tegen de regels in, stak hij de grens over om te kijken naar zijn broeders en zusters in het communistische gedeelte van de stad.
Het waren vier mooie weken. Ik heb de stad een beetje leren kennen, in veel opzichten. Qua taal, omdat je in de praktijk de dagelijkse taal meekrijgt. Qua openbaar vervoer, omdat veel verkeer in de stad via de U- en de S-bahn gaan. Qua politiek, omdat de stad in verschillende bezirken (wijken) is opgebouwd, met elk een eigen college van B&W. Qua geschiedenis, omdat de stad alles in zich heeft van wat er zich in Duitsland heeft afgespeeld. Qua cultuur, omdat zeker in Oost-Berlijn veel kunstenaars leefden en leven.
De verdeelde stad heb ik nooit bewust meegemaakt, hoewel ik de beelden van de afbraak van de Muur mij herinner. Of heb ik die beelden zo vaak gezien dat ik dénk dat ik het me herinner? Maar ik ken de verhalen wel.
Bijvoorbeeld over de grensovergang Marienborg tussen Oost- en West-Duitsland, waar de nummerborden van de auto’s werden genoteerd. Waag het niet om tussentijds de rechtstreekse snelweg tussen West-Duitsland en West-Berlijn af te slaan en de DDR in te duiken: binnen zoveel tijd moest je met de auto bij Checkpoint Bravo zijn aangekomen, alwaar het nummerbord opnieuw werd gecontroleerd.
Mocht ik ooit nog eens emigreren (en dat is niet uitgesloten), dan is mijn bestemming Berlijn. Misschien doe ik ook wel hetzelfde als Cees Nooteboom, in de periode rond De Wende: een paar maanden wonen in Leeuwarden, de andere maanden in Berlijn.
Maar dat zijn zorgen voor te zijner tijd.