Bibliobesitas #110

Toen we die eerste middag naar het beroemde prikkeldraad waar fraaie artistieke impressies van zijn te maken keken, en naar het beroemde vergezicht van de spoorlijn die verdwijnt, op die beroemde beelden, met dezelfde aanvaardbare onontkoombaarheid van ruimte en afstand die je ook ziet in het perspectief op Renaissanceschilderijen – zeg De School van Athene – in de geopende muil van de poort in de richting van een verdwijnpunt dat ook echt een verdwijnpunt was, naar die stapels schoenen, brillen en kunstledematen, allemaal zorgvuldig bewaard achter hun glazen panelen, en vervolgens, toen we de volgende ochtend de lege synagoges bekeken in de wijk Kazimierz in Kraków, de oude joodse wijk waar de vader van mijn moeder geboren was in een andere, onvoorstelbaar bruisende wereld, en waar tegenwoordig de beleefd aandachtige Duitse, Amerikaanse en Zweedse toeristen die rondscharrelen tussen de levensgrote kartonnen figuren van joden die zijn afgebeeld in een pose van stijfvrome aanbidding terwijl op de achtergrond geluidsopnames klinken van monotome Hebreeuwse gebeden, me deden denken aan de uitstapjes uit mijn jeugd naar de diorama’s van dinosauriërs in het Amerikanase Museum van Natuurlijke Historie, en daarna, toen we op de derde dag naar de zelfvoldane zij het enigszins vervallen bouwstijl keken van de stad die ik in gedachten nog steeds als Lwów en soms zelfs nog als Lemberg, maar nooit als Lviv zie, de solide woonblokken uit de tijd van de Habsburgers, niet te onderscheiden van soortgelijke woonblokken in Wenen, Boedapest of Praag, met hun neoklassieke ramen, sommige met frontons, andere laag overwelfd, uitkijkend op hun buren boven zwaar rustiek werk in de onderbouw dat, bedoeld was om de bewoners zich veilig te laten voelen… terwijl we naar dit alles keken, naar de hele geschiedenis van het Europese jodendom samengeperst in tweeënhalve dag, het bruisende getto, de mislukte assimilatie, de geslaagde vernietiging, wisten we dat hoe belangwekkend, aangrijpend of saai het allemaal ook mocht zijn, we alleen maar onze tijd aan het afwachten waren.

Uit: Daniel Mendelsohn. Verloren. Op zoek naar zes van de zes miljoen, (Amsterdam | Antwerpen: Uitgeverij de Arbeiderspers, tweede druk oktober 2007), 132-133