Indië

Vorige week sprak Geert Mak op de Nationale Indië-herdenking. Niet dat hij een Indo is of in Indië heeft gewoond of gewerkt. Toch heeft hij een band met onze voormalige kolonie. Zijn vader Catrinus Mak was net voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog predikant in de oost. Catrinus was legerpredikant in de rang van kapitein bij het KNIL. Tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië kwam bijna het gehele gezin Mak in een jappenkamp terecht (de oudste twee kinderen, Anna en Cas Mak, waren in Nederland ondergebracht bij familie en vrienden). Mak zelf werd in diverse jappenkampen in Thailand ondergebracht waar hij te werk werd gesteld bij de aanleg van de beruchte Birma-spoorweg, waar ook cabaretier Wim Kan aan heeft gewerkt.
In het boek “De eeuw van mijn vader” schrijft Geert:
“Mijn vader werd met de andere krijgsgevangenen op een vrachtwagen gezet en naar Belawan gereden. Hier moesten ze in een stel koelie-quarantaineloodsen wachten op verder transport over zee, bestemming onbekend. Op 15 mei 1942, de dag van vertrek, kregen hij en de pastoor opeens van een Japanse tolk een ontslagbrief uitgereikt: als geestelijken mochten ze het kamp verlaten, naar huis. De tolk voegde eraan toe dat het ook goed was als ze met hun kameraden zouden meegaan. ‘We keken elkaar aan,’ schreef mijn vader later, ‘borgen het briefje met voor ons onvertaalbare hiëroglyfen en stempels in onze jaszak en zeiden op hetzelfde moment: “Vertel de commandant dat we meegaan.” Deze keuze was voor ons zo vanzelfsprekend dat we er geen seconde over hoefden te piekeren.’
De pastoor en hij werden met duizenden krijgsgevangenen in de Kyokaisei Maru geperst, een troepenschip met nauwelijks ruimte om te liggen en met een paar buitenboord hangende planken en touwen als latrine.”
Ook Diederik van Vleuten heeft een link met Indië. Zijn oom Jan was in 1906 geboren in dit deel van ons koninkrijk. Oom Jan zag weer de beelden van zijn eerste bootreis naar Holland, in de zomer van 1914. De paniek aan boord toen het bericht was binnengekomen dat er in Europa een grote oorlog was uitgebroken. De Eerste Wereldoorlog. Zijn terugkeer naar Indië als jongeman van 23 jaar. Zijn leven als planter, de crisis van de jaren 30, Aukje, de naderende oorlog, het ’Vaarwel tot betere tijden’, de kampen, de bevrijding die geen bevrijding was, en alles wat er kwam na de 15e augustus 1945.
En dan is er nog Boudewijn de Groot, geboren in het koloniale Batavia, maar getogen in Heemstede. Of Anneke Grönloh, geboren in Tondano (Noord-Celebes), getogen in een jappenkamp. Plus Ernst Jansz, wiens vader als halfbloed voor de oorlog in Nederland kwam om te studeren en na de oorlog nooit meer is teruggegaan naar de overkant.
Zomaar wat namen. En verbanden.