Project emeritus paus

Na het overlijden van Benedictus XVI kan men vaststellen dat emeritus pausen ook in de toekomst een werkbare mogelijkheid zijn. Zal de Argentijnse paus zich vrijer voelen na het overlijden van zijn Beierse voorganger?
Benedictus XVI was uiteindelijk langer emeritus-paus dan dat hij paus was. Tot zijn eigen verrassing. Hij dacht zelf na zijn aftreden nog maximaal een jaar te zullen leven, liet zijn jarenlange privé-secretaris, aartsbisschop Georg Gänswein, woensdag weten.
Het samenleven van een paus en zijn emeritus-paus verliep redelijk soepel, al waren er af en toe wel wat rimpels in de Vaticaanse vijver.
Zo was er in januari 2020 het boek met een sterk pleidooi voor het behoud van het priestercelibaat met de naam van de voormalige paus op de cover.De datum van uitgave was heikel. De door paus Franciscus bij elkaar geroepen synode over de Amazone zou zich later dat jaar over de vraag buigen of een uitzondering op de celibaatsregel niet mogelijk is in afgelegen gebieden, waar katholieken wegens een nijpend priestertekort slechts een paar keer per jaar de mis kunnen vieren.
Een jaar eerder verscheen een tekst van Benedictus waarin hij de oorzaak van het seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk bij de seksuele revolutie van de jaren 1960 legde. In overeenstemming met wetenschappelijk onderzoek had Franciscus de oorzaak juist bij het kerkelijk klerikalisme gelegd.

regels
Hoewel Benedictus zijn opvolger dus af en toe in de wielen reed, kan men toch zeggen dat het ‘project emeritus paus’ geslaagd is. En voor herhaling vatbaar.
Een groep kerkrechtdeskundigen werkt echter sinds enkele maanden aan kerkrechtelijke regels voor een emeritus paus. Mocht Franciscus die overnemen dan is wellicht de term ‘emeritus paus’ ook samen met Benedictus XVI ten grave gedragen. Vrijwel iedereen is het erover eens dat ‘emeritus bisschop van Rome’ beter is.
Ook zou het kunnen dat een toekomstige emeritus bisschop van Rome zich niet meer in het wit kleedt en kan er vastgelegd worden waarover hij niet mag spreken – zaken die direct de kerkelijke leer betreffen bijvoorbeeld.
Een interessante vraag is of het pontificaat van Franciscus door het overlijden van zijn voorganger een nieuwe impuls zal krijgen. Zal Franciscus zich nu vrijer voelen om hervormingen door te voeren?
Tot nu toe heeft de innerlijke vrijheid waarover de Argentijnse jezuïet beschikt zich niet door de schaduw van de Beierse ex-paus laten inperken. Franciscus zoekt zijn eigen evenwicht tussen trouw aan traditie, behoud van kerkelijke eenheid en noodzakelijke vernieuwingen en uitzuiveringen.

misbruik
Er zijn echter twee zaken waar Franciscus wel meer vrijheid zal kunnen nemen.
Allereerst is er het emeritus pausschap. Franciscus krijgt meer speelruimte om dit anders vorm te geven. Zolang Benedictus nog leefde, waren twee emeritus-pausen met verschillende (zelf opgelegde) regels onmogelijk.
Een tweede vrijheid die Franciscus krijgt betreft mogelijk nog verborgen dossiers rond seksueel misbruik. Zo is er het ‘dossier Carlos Belo’. Deze bisschop en Nobelprijswinnaar voor de Vrede uit Oost-Timor misbruikte minderjarige jongens en het Vaticaan wist ervan, maar dekte het toe.
Benedictus XVI was toen hoofd van het departement dat zich misbruik door geestelijken behandelt. Als paus promoveerde hij Malcolm Ranjith naar Rome en maakte hem kardinaal. Deze Sri Lankaan was in 2004 en 2005 nuntius in Oost-Timor en wist van de zaak.
Het Vaticaan heeft beloofd grondig onderzoek te doen. Wie wist wat? En wie besloot de zaak toe te dekken? Wie gelooft in een spoedige zaligverklaring van Benedictus XVI moet nog even de adem gespannen inhouden.

Bron: Nederlands Dagblad