Roma en Sinti

Zondag is het 75 jaar geleden dat 245 Roma en Sinti vanuit Westerbork op transport werden gesteld naar Auschwitz/Birkenau. Daar wordt, behalve in Westerbork, ook in Sneek bij stilgestaan, tijdens de eerste nationale herdenking.
Deze dag wordt voor het eerst landelijk herdacht dat het 75 jaar geleden is, dat het grote transport van Roma en Sinti vanaf Westerbork naar Auschwitz/Birkenau heeft plaatsgevonden. Galerie BAS besteedt hieraan aandacht door een concert van Stochelo Rosenberg (van het Rosenberg Trio) en een lezing van beeldend kunstenaar Ron Glasbeek over zijn expositie Berookte Beelden. In Cine Sneek wordt voorafgaand de film Django vertoond, over het leven en de muziek van Django Reinhardt, de Belgische Sinti.
Voor de gelegenheid grijp ik naar het boek In Memoriam van Guus Luijters, die belangrijk werk heeft verricht, gebaseerd op een Frans concept. Luijters publiceert in zijn administratieve boek, aangevuld met verhalen en foto’s, de lijsten met alle kinderen erin. Namen van bijna 18.000 kinderen die tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Nederland werden gedeporteerd: 102 transporten met Joodse, Sinti en Roma kinderen. Luijters haalde deze kinderen met dit werk uit de anonimiteit van het grote getal.
Ook dit transport met de zigeuners wordt vermeld. Luijters noteert: “Westerbork-Auschwitz 699 gedeporteerden, onder wie 164 kinderen. Onder de 453 Joodse gedeporteerden waren 41 kinderen, onder de 264e gedeporteerde Roma en Sinti waren 123 kinderen. De trein telde 18 wagons. Dit was het eerste transport vanuit Westerbork dat het kamp Birkenau binnenreed.”
Een van de overlevenden van dit transport is Eva Geiringer. Haar moeder Fritzi overleefde, net als Eva, de kampen. Net als Otto Frank, de vader van Margot en Anne. Na de oorlog trouwden Friti en Otto.
Wie dit transport niet heeft overleefd, is Anna Maria ‘Settela’ Steinbach. Zij is het meisje dat door Rudolf Breslauer werd gefilmd, zij kijkt met een hoofddoekje om vanuit de wagon die 19 mei 1944 vanuit Westerbork naar het oosten werd gestuurd. Breslauer deed dat in opdracht van de Duitse kampcommandant Albert Gemmeker. Jarenlang was onduidelijk wie dit meisje was. Journalist Aad Wagenaar ontdekte na jarenlang zoeken dat dit meisje Settela was – geen joods meisje, maar een Sinti-zigeunerin.
Wagenaar gaf het meisje haar naam terug.