Shakespeare

William Shakespeare is vandaag precies 400 jaar dood. Dat is ook zo ongeveer het enige dat met zekerheid gezegd kan worden over de belangrijkste (toneel)schrijver, acteur en dichter van het Verenigd Koninkrijk. Het is alsof Bob Dylan het over Shakespeare heeft in zijn epische nummer Brownsville Girl: ‘The only thing we knew for sure about Henry Porter is that his name wasn’t Henry Porter’.
Maar om het bij Shakespeare te houden, het zou zomaar kunnen dat de schrijver stierf op zijn 52e verjaardag. De historici gaan ervan uit dat William 23 april 1564 is geboren in de stad Stratford-upon-Avon, waar hij ook is gestorven. Hij werd aldaar gedoopt, zijn naam staat in het register vermeld bij 26 april van dat jaar.
De spelling van Wim’s achternaam is ook wel Shakspere, Shaksper en Shake-speare, omdat de spelling in de Elizabethaanse periode niet vaststond. De NOS meldt vandaag over Shakespeare: “Hij werd geboren in 1564, de datum weten we niet, ging als jongeman naar Londen, wanneer is onbekend, schreef daar een onbekend aantal toneelstukken, ging terug naar zijn geboorteplaats Stratford-upon-Avon en ging daar dood. Dat weten we dan weer wel precies: op 23 april 1616. Ook hoe hij eruit zag, is een beetje gissen.”
Giswerk. Dat geldt dus voor veel informatie over de man uit Stratford-upon-Avon. Als vrienden van de schrijver niet in 1623 The First Folio hadden gedrukt, hadden we tal van Shakespeariaanse werken niet gekend. Geen Macbeth, geen Taming of the Shrew, geen As You Like It.
Toneelstukken waarvan we dus wel weten van William ze opschreef. Maar waarbij tegelijk het verhaal gaat dat hij ze ‘slechts’ opschreef. Mogelijk heeft hij ze van andere schrijvers geleerd, die hun stukken mondeling doorgaven, zonder iets op schrift te stellen. Maar omdat Shakespeare de werken wél opschreef en zijn vrienden dus The First Folio uit brachten, hebben we letterlijk wat om handen.
William Shakespeare vierhonderd jaar dood. Maar zijn werk leeft nog steeds. In Engeland worden de toneelstukken uitgevoerd door onder meer The Royal Shakespeare Company en The National Theatre. En overal kunnen belangstellenden lezingen, academische conferenties, films, voordrachten van gedichten, concerten, opera’s en tentoonstellingen over de man bezoeken. En er zijn zelfs wedstrijden gehouden om uit te maken welke student het best in de traditie van Shakespeare een monoloog op papier weet te krijgen: een ‘geschreven selfie’.
Wordt Shakespeare als kunstenaar door een hedendaagse collega geëvenaard? Dat zal de geschiedenis moeten uitwijzen. Naar verluidt staat Bob Dylan op gelijke voet met zijn Britse ambtgenoot. Dat lijkt me een prima opvolger voor Shakespeare. Maar heb ik als liefhebber van Dylan wel recht van spreken?<
Ach, dat doet er ook niet toe. Wie heeft wel recht van spreken? Literatuur is geen harde wetenschap als wiskunde. Je kunt er over twisten, voor deze liefhebberij bestaan geen harde regels.
Gelukkig maar.
De vierhonderdste sterfdag van Shakespeare is een goede gelegenheid om zijn werk (toneelstukken en gedichten) maar weer eens uit de kast te halen. En in zijn teksten te grasduinen.