Slapeloosheid

Vandaag wordt Harry Kuitert begraven op begraafplaats Zorgvlied in Amsterdam. Hij overleed vorige week op 92-jarige leeftijd. Voor hele generaties gereformeerde gelovigen was Kuitert een verlosser, een bevrijder, een profeet die zijn volgelingen bevrijdde uit de kathedraal van het zeker weten. Of hij door Petrus wordt toegelaten in de hemel, is een voor mij onbeantwoorde vraag. Ik ga er niet over. Ik wil hier niet eens over gaan.
In dezelfde periode van Kuitert’s verscheiden, stierf mijn vroegere buurvrouw. Zij woonde met haar tweede echtgenoot in het huis naast ons in Heerenveen. Toen buurvrouw weduwe werd, vond zij troost in haar rouwperiode bij een voormalige priester. Hij overleed zo’n twee decennia geleden, waardoor buurvrouw tot tweemaal toe haar partners overleefde.
Ondanks dat buurman in een vorig leven een katholieke geestelijke was geweest, stond op de rouwkaart van buurvrouw geen Bijbeltekst. Haar oudste dochter, een neerlandica, had gekozen voor een citaat uit het werk van J.C. Bloem. De dichter zelf ligt begraven in het Overijsselse dorp Paasloo, zijn grafsteen heeft als tekst ‘Voorbij, voorbij, o, en voorgoed voorbij.’
Iets van diezelfde wanhoop klinkt in de rouwtekst voor ‘buuf’: “En het leven vliet gelíjk het vlood”. Het is een zin uit het gedicht van J.C. Bloem, Insomnia. Insomnia is de medische term voor slapeloosheid. Henny Vrienten schreef een lied met deze titel voor zijn gelegenheidsformatie Vreemde Kostgangers.
Is er een directe link tussen Vrienten en Bloem, vroeg ik me associatief af. Dat zou zomaar kunnen. De frontman van Doe Maar is een fervent poëzieliefhebber en -verzamelaar. In een interview heeft hij eens laten vallen dat hij dagelijks een gedichtenbundel koopt. In 2004 verscheen bij uitgeverij Nijgh & Van Ditmar de bloemlezing Ik Ween Om Bloemen In De Knop Gebroken met gedichten van de Tachtigers.
Ik hoopte dat hierin het gedicht Insomnia van Bloem zou staan. Maar helaas, de ouwe Jacques hoort niet tot het gezelschap van onder meer Willem Kloos, Jacques Perk en Herman Gorter. Helaas, ik heb het dus fout, ik heb iets gedacht wat feitelijk weerlegd kan worden. Journalistiek gezien klopt mijn vermoeden dus niet.
Maar dat doet er ook niet toe. Literair gezien is het winst dat ik Vrienten en Bloem aan elkaar hebt gelinkt. Ik heb de bloemlezing weer eens uit de kast gepakt en het opengeslagen. Dat is literatuur en poëzie, een boek ter hand nemen en lezen.
En vanuit de woorden hoop halen. Misschien niet per sé religieus, wel menselijk.