Vandaag is het 78 jaar geleden dat de familie Frank, de familie Van Pels en tandarts Pfeffer werden opgehaald uit ‘het achterhuis’. Ruim twee jaar verbleef de familie Frank aan de achterkant van Otto’s bedrijven Opekta en Pectacon.

Amsterdam, 4 augustus 1944 ’s ochtends. Het was warm en stil in de stad. In het voorhuis van het pand Prinsengracht 263 wierpen golfjes licht, gereflecteerd zonlicht uit de gracht, grillige patronen op het plafond. Het enig hoorbare geluid klonk gedempt: het vage gerommel van de kruidenmolens beneden in het magazijn. Het kantoorpersoneel was zoals elke dag aan het werk: de 23-jarige typiste Bep Voskuijl zat over het kasboek gebogen, terwijl Miep Gies (35) en Johannes Kleiman (47) evenzeer verdiept waren in hun werk. Geen van hen lette op het vage gegrom van een auto die buiten stopte. Elke dag parkeerden allerlei voertuigen aan de gracht. Daar was niets vreemds aan. Ditmaal stopte de auto pal voor het magazijn.

Vince Pankoke begint een cold case-onderzoek naar het verraad van Anne Frank. Vince Pankoke is een gepensioneerd FBI-agent. Hij wil door middel van ‘big data’ onderzoeken wie de familie Frank die 4e augustus 1944 verlinkte aan de Gestapo. Daarvoor legt Pankoke al het materiaal bij elkaar, dat in afzonderlijke onderzoeken en archieven is terug te vinden.

Je hebt van die jaartallen en data, die staan als een huis. Bij wijze van spreken, natuurlijk. 1600: Slag bij Nieuwpoort, bijvoorbeeld. Of: op 1 april verloor Alva zijn bril. 21 maart begin van de lente, 21 juni begin van de zomer, 21 september begin van de herfst en 21 december begin van de winter. En dan heb je natuurlijk ook de verjaardagen, geboortedata en sterftedata van je geliefden en bekenden.

Een jaarlijks terugkerend ongemakkelijk gevoel: 4 mei. Ongemakkelijk, omdat ik me zeker deze ene dag in het jaar stil zet bij diegenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog het leven lieten. Naarmate de oorlog meer en meer iets wordt waar we zelf geen concrete herinnering aan hebben, duiken de meer menselijke verhalen op.

Het zou vandaag de 90e verjaardag zijn geweest van Margot Frank, ware het niet dat dit meisje op 19-jarige leeftijd om het leven kwam. Samen met haar drie jaar jongere zus Anne stierf zij in concentratiekamp Bergen-Belsen, nadat ze hier naar toe waren gestuurd vanuit vernietigingskamp Auschwitz. Een exacte sterfdatum weten we niet, we vermoeden dat de beide zusjes eind februari, begin maart 1945 door uitputting en ziekte om het leven zijn gekomen. Geen actieve moord door vergassing, wel door nalatigheid.

Vanmorgen zijn in alle vroegte de Nationale Voorleesdagen van start gegaan tijdens een voorleesontbijt in de klas. Een goede zaak, deze Voorleesdagen die tot en met 6 februari duren. Kinderen krijgen door het voorlezen een betere en grotere woordenschat, hebben doorgaans een levendiger voorstelling en inlevingsvermogen en kunnen zich makkelijker vermaken met fysieke producten als boeken (in plaats van digitale spelletjes).

Vandaag is het zeventig jaar geleden dat Anne Frank en haar familie zijn verraden. Rond half elf ’s ochtends stond de SD’er Karl Josef Silberbauer voor de deur van Prinsengracht 263. Hij werd vergezelt door zeker drie Nederlanders, in burger.