Scriba René de Reuver sprak maandag 31 oktober 2022 een verkorte versie van deze tekst uit tijdens een speciale editie van het ViaJacobi-debat. Een debat over secularisatie en zingeving.

Online Protestantse Lezing van minister-president Mark Rutte tijdens Hervormingsdag 31 oktober 2020, 29 oktober 2020 opgenomen in de Kloosterkerk in Den Haag.

Dames en heren,

Als ik de onmogelijke opdracht zou krijgen met één woord te omschrijven wat de kerk voor mij persoonlijk betekent, zou ik waarschijnlijk zeggen: ‘gezamenlijkheid’. Want in de kerk komen mensen samen, als gemeente. In persoon, met elkaar. En wat is het dan vervreemdend u vanuit deze mooie, maar bijna lege Haagse Kloosterkerk via de camera toe te moeten spreken. We weten waarom dit nodig is. We weten waar we het voor doen. Maar we voelen ook hoezeer we die gezamenlijkheid juist nu extra hard nodig hebben.

De Protestantse Kerk houdt zaterdag 31 oktober, Hervormingsdag, voor het eerst een Petrus Festival. Onderdeel van het festival is de jaarlijkse Protestantse Lezing, dit jaar door minister-president Mark Rutte.

Vorige week was het een drukke week. Vol met herdenkingen. Dat begon donderdag al met de herdenking van Hervormingsdag. Die dag was het 502 jaar geleden dat de augustijner monnik Maarten Luther zijn beroemde 95 stellingen timmerde aan de deur van de Universiteit van Wittenberg.

Met welk gevoel stond Maarten Luther die woensdag in oktober op? 31 oktober 1517 stond misschien wel in zijn monnikenagenda omcirkeld. Die dag timmerde de augustijner monnik zijn beroemde 95 stellingen op de deur van de Universiteit van Wittenberg. Dit was het begin van de Reformatie, een van de grootse schisma’s in de christelijke kerk.

Over twee weken is het Hervormingsdag. Die dag staan de protestantse kerken stil bij het feit dat de augustijner monnik Maarten Luther 95 stellingen timmerde aan de deur van de slotkerk te Wittenberg. Luther protesteerde vooral tegen de aflaathandel, een manier om je zonden letterlijk af te kopen.

Maarten Luther was een Duits protestantse theoloog en reformator. Begonnen als augustijner broeder (1506) die het sacrament van de priesterwijding ontvangen had (1507), ontwikkelde hij zich na zijn benoeming in 1508 tot hoogleraar in de moraaltheologie aan de Universiteit van Wittenberg tot de leidende persoonlijkheid van de Reformatie in het Duitse Rijk. De publicatie van zijn academische stellingen tegen de handel in aflaten op 31 oktober 1517 is het symbolische begin van het protestantisme. In 1521 werd Luther geëxcommuniceerd door paus Leo X. Luthers naam wordt dikwijls in één adem genoemd met de reformatoren Huldrych Zwingli en Johannes Calvijn.

Het is vandaag 499 jaar geleden dat de augustijner monnik Maarten Luther zijn 95 Stellingen aan de deur van de Slotkapel van Wittenberg timmerde. Dat moment wordt nog steeds gezien als hét begin van de Reformatie. Met deze 95 stellingen wilde de theoloog een gesprek over de aflaat en de verwording in de kerk op gang te brengen. Een hervorming van de Rooms-Katholieke Kerk heeft het niet gebracht, hoewel deze ‘moederkerk’ wel op punten is gewijzigd.

Vandaag is het precies vijftig jaar geleden dat de Open Brief in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) verscheen. Dee Open Brief was geschreven als hart onder de riem voor de Tehuis-Gemeente in Groningen. Deze gemeente was ontstaan nadat haar predikant, ds. A van der Ziel, afgezet was als predikant in de vrijgemaakte kerken, omdat hij contact gezocht had met de Gereformeerde Kerken in Nederland.

In Haarlem wordt 30 oktober een standbeeld geplaatst van Harry Mulisch. Die dag is het drie jaar geleden dat de auteur overleed. Mulisch was ereburger van Haarlem, de stad waar hij in 1927 was geboren.