Toneelstuk: ANNE

Gisteravond was ik bij het toneelstuk ANNE in Theater Amsterdam. De dag dat ik zou gaan, was willekeurig gekozen, maar bleek een wonderlijke samenloop van historische data. 5 september 2014: precies zeventig jaar nadat het ‘Anne Frank-transport’ uit Westerbork aankwam in Auschwitz. Dit transport vertrok 3 september 1944 uit het Drentse doorgangskamp. Het was het laatste rechtstreekse tussen Nederland en dit kamp.
Dit detail werd gisteravond niet met zoveel woorden besproken. Dat was ook niet nodig, het verhaal van Jessica Durlacher en Leon de Winter staat prima op zichzelf.
ANNE vertelt het verhaal van Het Achterhuis. De hoofdpersoon Anne Frank (gespeeld door Rosa da Silva) ontmoet na de oorlog haar vrienden Jacqueline, Hanneli en Hello in een restaurant in Parijs. De vrienden willen naar een oorlogsfilm, maar Anne wil graag wat eten. Zij blijft alleen achter in het restaurant, waar ze een Nederlandstalige uitgever ontmoet.
Aan die uitgever vertelt Anne haar onderduikverhaal. Theater Amsterdam wordt regelmatig omgebouwd van het huis aan het Merwedeplein, waar de familie Frank voor de onderduik woonde, tot het Achterhuis. Het decor is schitterend: het hele podium wordt gebruikt om de woningen een plek te geven. De wanden naast het decor worden gebruikt om historisch beeldmateriaal te tonen van onder meer de opkomst van Adolf Hitler en de concentratiekampen.
Bijzonder is te zien dat er geen close-up-scènes zijn. Weliswaar speelt het verhaal zich voornamelijk in het midden van het decor af, maar ook in de andere vertrekken van het Achterhuis worden scènes gespeeld. Een totaal-verhaal, zou je het kunnen noemen.
ANNE vertelt het verhaal van de onderduikers op nauwgezette manier. Regelmatig stapt Anne uit het verhaal, om het een en ander toe te lichten aan de uitgever uit het restaurant, die haar ‘roman’ wel wil uitgeven. Die korte tussenstukjes maken het verhaal tot een drama zoals dat van theater wordt verwacht.
Aangrijpend is de slotmonoloog van vader Otto Frank (prima gespeeld door Paul R. Kooij). Na het verraad, komt hij als enige overlevende terug naar Amsterdam, waar hij uit handen van helper Miep Gies het dagboek van Anne krijgt (als nalatenschap). In de slotmonoloog vertelt Otto wat er met de onderduikers is gebeurd.
Na deze scene volgt het laatste woord voor Anne, in de rug bekeken door de andere onderduikers die haar toekijken vanuit de concentratiekampen. Ze vertelt dat het schrijven haar houvast was, en dat ze gelezen wilde worden. Vervolgens legt ze haar dagboek neer en loopt ze over de rails naar de horizon. Het doek gaat dicht, korte informatie over Anne’s einde wordt geprojecteerd, waarna een lange stilte valt.
Die lange stilte was er gisteravond niet voor niets. Immers, waar zou je voor moeten applaudisseren? Voor het verhaal, dat in al zijn schoonheid toch zo afschuwelijk is? Of voor de manier waarop het schrijversechtpaar het verhaal tot theater heeft bewerkt? Na enige tijd volgde toch het applaus: vanwege het toneelspel, en de waardige manier waarop de cast het overbekende verhaal van Anne Frank heeft uitgevoerd.

Gezien:
Wat: ANNE (toneelstuk)
Wanneer: 5 september 2014
Waar: Theater Amsterdam
Wie: onder meer Rosa da Silva (Anne Frank), Paul R. Kooij (Otto Frank), Chava Voor in ’t Velt (Margot Frank) en Wim Bouwens (Hermann van Pels)
Tijdsduur: ruim drie uur (incl. pauze)
Kosten: v.a. 35 euro