Woensdag 15 juli 1942

De Rode Kruis-uitgave Auschwitz Deel II: ‘Als overlevend zijn van het transport van 15 juli 1942 geregistreerd acht mannen waarvan zes behoorden tot de leeftijdsgroep van 18-35 jaar en twee tot die van 36-50 jaar.’

Fred Schwarz kwam 14 juli 1942 in Westerbork aan. In Treinen op dood spoor bericht hij over het eerste transport van Westerbork naar Auschwitz:
‘Er heerst een zenuwachtige spanning in het kamp. Deppner heeft 100 man uitgezocht. Als er uit Amsterdam maar 950 komen geeft hij de opdracht dat 50 weeskinderen mee moeten. Schol maakt er bezwaar tegen, maar Deppner antwoordt dat ginds ook een Kinderheim is. Hun leraar, Carlebach, die mocht blijven, besluit mee te gaan. Deppner heeft geen bezwaar.
We zien de groep aan ons voorbij trekken. We hebben gisteravond nog geholpen in de grote zaal tafels in een lange rij op te stellen met stoelen aan weerskanten. Daar zal de registratie plaatsvinden. In de kleine zaal staat een lange tafel waar ze een beker koffie en brood met kaas krijgen. De hele nacht hebben vrouwen in de keuken gewerkt om die boterhammen klaar te maken. Het zijn allemaal mannen uit Amsterdam, bleek van emotie en vermoeidheid. Gisteren thuis afscheid genomen, vannacht in de trein gestapt. Vanuit Hooghalen vijf kilometer gelopen, met rugzak en dekenrol, daarna de registratie. Dan horen ze dat ze direct terug in de trein moeten. Sommigen hadden gedacht dat ze eerst nog in Westerbork mochten blijven. Weer vijf kilometer lopen, met bepakking. Wie is dat nog gewend, niemand toch. De honderd uit Westerbork lopen voorop, daarna de 950 uit Amsterdam, ten slotte de kleintjes op een vrachtwagen. Het is geen opwekkend gezicht.’

Getuigenis van Jozef Hony (19.4.1912):
‘Van Amsterdam gingen wij met de trein naar Hooghalen. In de nacht van 14 op 15 juli moesten wij lopen naar Westerbork. Honderden mensen zijn echter in Hooghalen achtergebleven, omdat er slechts één auto beschikbaar was om hen naar het kamp te vervoeren. In Westerbork zijn wij maar een uur gebleven. We zijn wel geregisteerd en toen doorgegaan met bestemming Auschwitz. Ons transport was zeer groot. Er was in de trein niet eens plaats voor alle mensen die uitgezocht waren. Daarom zou een gedeelte de volgende dag volgen. Onze reis was heel aangenaam. De wagondeuren van de goederenwagons waren gewoon open en wij hadden best kunnen ontvluchten. […] Wij kwamen op open terrein. Plotseling gingen de deuren open en we werden de trein uitgeslagen. Ik had mijn kind bij mij, maar dit werd mij direct afgenomen. Mijn vrouw heeft het toen overgenomen. Wij hebben de auto’s nog gezien, waar de vrouwen en kinderen mee vervoerd zouden worden. Lagerkommandant Aumeier uit Auschwitz heeft ons toegesproken. Wij gingen met alle mannen naar het kamp Birkenau.’

Getuigenis van Karina Lewenhoff-Kotowski (14.3.1916)
‘In het kamp werd ons koffie verstrekt. Na de registratie gingen we weer terug naar Hooghalen, waar we in veewagens werden gestopt met 50 á 60 mensen in een wagon plus al onze bagage. Woensdagmorgen vroeg waren we in Westerbork en donderdagavond kwamen we in Birkenau aan. Onze trein stopte nergens. […] Toen we in Birkenau aankwamen werd ons het bevel gegeven onze bagage weg te gooien. Er waren veel SS’ers, die een Sperre om ons heen vormden. De mannen en vrouwen waren toen al gescheiden. De mensen met kinderen moesten naar voren komen. De kinderen werden weggebracht en kwamen later terug met opengeslagen hoofden. Vervolgens gingen de vrouwen naar Auschwitz en de mannen naar Birkenau.’

Vanaf 10 september 1042 liet Lippman, Rosenthal & Co. Sarphatistraat afschriften maken van de transportlijsten en stuurde een exemplaar naar Herrn Generalkommissar für Finanz und Wirtschaft, Referat für besondere wirtschaftliche Angelegenheiten.

Uit: Luijters, Guus. In Memoriam. De gedeporteerde en vermoorde Joodse, Roma en Sinti kinderen 1941-1945, (Amsterdam: Nieuw Amsterdam, 2012), 37-38